“Đại sứ Văn hóa đọc” là cuộc thi khuyến đọc được khởi xướng bởi Trung tâm Hợp tác Trí tuệ Việt Nam (VICC), có tiến trình thực hiện song song cùng Quyết định 329/QĐ-Ttg ngày 15/3/2017 về việc Phê duyệt Đề án Phát triển Văn hóa đọc trong cộng đồng đến năm 2020, định hướng đến năm 2030 của Thủ tướng Chính phủ. Mục tiêu của cuộc thi là thúc đẩy phong trào đọc, hình thành thói quen và phát triển văn hóa đọc trong nhà trường; khuyến khích thế hệ trẻ đọc sách; lấy thế hệ trẻ làm hạt nhân nâng cao nhận thức của mọi tầng lớp nhân dân về tầm quan trọng của đọc sách đối với giáo dục và sự hình thành nhân cách. Năm 2019, Vụ Thư viện (Bộ Văn hoá Thể thao và Du lịch) đã ký kết với trung tâm VICC về việc tổ chức thường niên cuộc thi trên phạm vi toàn quốc.

Năm 2022, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã phối hợp với Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Nam Định chính thức triển khai hoạt động này nhằm lan tỏa niềm đam mê đọc sách đối với thế hệ trẻ; trao đổi, chia sẻ những kinh nghiệm của việc đọc sách và phát triển văn hóa đọc, từ đó khuyến khích, thúc đẩy phong trào đọc trong nhà trường và cộng đồng, hình thành thói quen và nâng cao kỹ năng đọc sách cho học sinh. Đồng thời, cũng để khẳng định vị trí, vai trò, những giá trị tốt đẹp của văn hóa đọc trong việc nâng cao năng lực tiếp cận thông tin và tri thức của người Việt Nam, đặc biệt là phát triển tư duy, khả năng sáng tạo, khơi dậy ý chí, khát vọng, quyết tâm phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc của thế hệ trẻ.

Với chủ đề “Khát vọng phát triển đất nước”, cuộc thi mong muốn tìm kiếm những cá nhân tiêu biểu, bằng trải nghiệm thực tế của bản thân có thể khơi dậy mạnh mẽ tinh thần trách nhiệm của mỗi người, tích cực phát huy giá trị của sách và tri thức trong rèn luyện bản thân, cống hiến cho cộng đồng, xây dựng đất nước ngày càng văn minh, giàu đẹp.

Cuộc thi được phát động từ đầu tháng 5 đến tháng 6/2022, hướng tới đối tượng học sinh bậc Tiểu học, THCS, THPT trên địa bàn tỉnh. Mặc dù là lần đầu tiên tổ chức, lại diễn ra trong thời điểm cuối của một năm học đầy biến động với nhiều khó khăn do ảnh hưởng của dịch Covid-19, “Đại sứ văn hóa đọc” vẫn thu hút được đông đảo các bạn học sinh tham gia với 66.284 thí sinh tại vòng sơ khảo (tổ chức tại Phòng Giáo dục và Đào tạo, trường THPT các huyện, thành phố). Đã có 716 bài dự thi (677 bài viết và 39 video) của 156 trường học (trong đó có 68 trường Tiểu học, 79 trường THCS và 9 trường THPT) được lựa chọn vào tới vòng chung khảo (cấp tỉnh).

Các bài thi hầu hết đều được đầu tư về nội dung, thể hiện bằng đa dạng hình thức: văn bản, thuyết trình, tác phẩm hội họa... hoặc kết hợp các hình thức với nhau khá công phu và tâm huyết. Có bài khá sáng tạo trong cách trình bày, với minh họa bằng mô hình trang trí độc đáo để lại nhiều ấn tượng. Có bài viết bằng song ngữ Việt - Anh. Có bài được nắn nót viết tay với nét chữ ngay ngắn, tròn trịa, đều như in. Có những bài thuyết trình đầy tự tin, lôi cuốn… Đa dạng, linh hoạt trong thể hiện chủ đề cuộc thi; sâu sắc trong suy nghĩ; tinh tế trong cảm nhận; chân thành trong cảm xúc; nghiêm túc, thực tế trong xây dựng kế hoạch hành động - đó là những điều chúng tôi cảm nhận được ở bài dự thi năm nay. Những câu chuyện ý nghĩa được sẻ chia, những tác phẩm có giá trị được lan tỏa; những kế hoạch, sáng kiến kinh nghiệm thiết thực, mang tính khả thi cao được đề xuất… Tất cả cộng hưởng tạo nên những hiệu ứng tích cực trong nhận thức của mỗi người về sách và văn hóa đọc.

Bà Ngô Thúy Ngọc, Phó Giám đốc Thư viện tỉnh, Phó Trưởng Ban giám khảo cuộc thi, cho biết: “Thời điểm phát động cuộc thi, các trường học hầu hết mới quay trở lại học trực tiếp sau thời gian học online kéo dài, với bộn bề công việc trong giai đoạn nước rút cuối năm. Chúng tôi bất ngờ với sự hào hứng tham gia, cũng như đầu tư, sáng tạo của các em. Những bài dự thi đã cho chúng tôi thấy rõ niềm yêu thích đọc cũng như ý thức trách nhiệm của các em với việc lan tỏa tình yêu đọc sách tới cộng đồng. Là người làm công tác thư viện, chúng tôi thực sự trân trọng điều đó”.

Không chỉ khơi dậy niềm ham thích đọc sách, cuộc thi còn góp phần thúc đẩy phong trào sáng tác văn học, nghệ thuật trong thế hệ trẻ.Thông điệp khuyến đọc được chuyển tải tự nhiên và đầy nhân bản quanhững bức tranh, những câu chuyện, những bài thơ các em sáng tác: bài thơ Sách và em (Đới Hoàng Lâm - Lớp 3A,Trường TH xã Nghĩa Trung, huyện Nghĩa Hưng), truyện ngắn: Vẽ lại thế giới (Phạm Trang Anh - Lớp 9A6, THCS Trần Đăng Ninh), Con đường tôi đi (Phạm Ánh Quyên - Lớp 11A12, THPT Hải Hậu A)… Đặc biệt, tập truyện thiếu nhi “Thế giới mở ra” của em Nguyễn Thanh Mai - lớp 2A, Trường TH Trần Nhân Tông, TP. Nam Định đã thực sự thuyết phục người đọc bởi sự trong trẻo, hồn nhiên, tràn ngập yêu thương…

Kết thúc cuộc thi, Ban Tổ chức đã trao 01 giải nhất, 3 giải nhì, 10 giải ba và 20 giải khuyến khích cho các cá nhân; cùng 07 giải chuyên đề (cho bài chia sẻ cảm nhận cuốn sách hay nhất, truyện ngắn khuyến đọc hay nhất, bài thơ khuyến đọc hay nhất, tranh vẽ khuyến đọc ấn tượng nhất, bài dự thi có phần minh họa ấn tượng nhất, bài dự thi thể hiện chủ đề cuộc thi ấn tượng nhất, kế hoạch/sáng kiến kinh nghiệm phát triển văn hóa đọc ấn tượng nhất) và 03 giải tập thể (Trường có nhiều thí sinh tham gia nhất - Trường THCS Đặng Xuân Khu, huyện Xuân Trường; Trường có nhiều thí sinh đạt giải nhất - Trường TH Trần Nhân Tông, TP. Nam Định; Đơn vị tổ chức tốt cuộc thi - Phòng Giáo dục huyện Giao Thủy).

Có thể thấy, cuộc thi “Đại sứ Văn hóa đọc” tỉnh Nam Định năm 2022 đã bước đầu thành công khi nhận được sự hưởng ứng tích cực từ các em học sinh, cũng như sự quan tâm, đồng tình, ủng hộ từ các thầy cô và các bậc phụ huynh; tạo hiệu ứng sâu rộng, thúc đẩy phong trào đọc sách.Hi vọng, những “Đại sứ văn hóa đọc” tỉnh Nam Định năm 2022 - những chủ nhân tương lai của đất nước - sẽ nâng cao ý thức trách nhiệm xã hội, tinh thần dấn thân vì cộng đồng, bằng tài năng và sự nhiệt huyết của mình, góp phần xây dựng văn hóa đọc tại tỉnh Nam Định nói riêng và cả nước nói chung.

Tống Hạnh