Thời gian qua, những chuyến xe chở ăm ắp sách, cùng các trang thiết bị hỗ trợ truy cập Internet, chiếu phim lưu động… của Thư viện tỉnh Nam Định đã miệt mài lăn bánh. Và người dân ở bất cứ đâu trên địa bàn tỉnh đều có cơ hội được trải nghiệm những tiện ích của một thư viện hiện đại, thân thiện ngay tại chính nơi mình học tập, làm việc và sinh sống.
Đây là phương thức phục vụ bạn đọc khá mới mẻ, được Thư viện tỉnh Nam Định triển khai từ cuối tháng 4/2018, ngay sau khi tiếp nhận Dự án “Xe ô tô Thư viện lưu động đa phương tiện – Ánh sáng tri thức” của Vụ Thư viện (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) với sự ủng hộ, tài trợ của tập đoàn Vingroup, Quỹ Force, Công ty Tư vấn và tích hợp công nghệ D&L… Theo dự án này, mỗi đơn vị thụ hưởng sẽ được trang bị 1 chiếc xe chuyên dụng, hỗ trợ việc đưa sách báo, tài liệu đến tận nơi phục vụ người dân, đặc biệt là những người không có điều kiện hoặc gặp khó khăn khi tiếp cận với thư viện: người già yếu, người nghèo, người tàn tật, công nhân tại các khu công nghiệp, người bị tạm giam hoặc đang thụ án trong các nhà tù,… người sống ở vùng sâu, vùng xa khu vực trung tâm – nơi thiếu vắng hệ thống nhà sách và thư viện/tủ sách cơ sở còn nhiều khó khăn, thiếu thốn… Nam Định là một trong 8 địa phương được nhận xe thư viện lưu động trong đợt trao tặng lần 2 (ngày 18/4/2018) và đã nhanh chóng tổ chức phục vụ bạn đọc ngoài thư viện với kết quả ban đầu rất đáng ghi nhận.
Hoạt động của xe thư viện lưu động thực sự là điểm nhấn ấn tượng trong Ngày hội sách của em (Trường THCS Trần Đăng Ninh – TP. Nam Định), Ngày Sách Việt Nam tỉnh Nam Định (từ 27/4 đến 1/5/2018); Ngày Quốc tế Thiếu nhi 1-6 (Cung Văn hóa Thiếu nhi Thành phố); Ngày Hội toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc (Ngày 10/8/2018 tại giáo đường Xuân Chính, xã Hải Xuân, huyện Hải Hậu)… Khi xe thư viện xuất hiện, cả một vùng náo nhiệt, rộn rã lại hình thành. Chị Phạm Thị Thảo (phụ huynh học sinh trường TH Lộc Hạ – TP. Nam Định) chia sẻ: “Tôi rất bất ngờ khi các chức năng cần thiết của một thư viện lại được thiết kế vừa vặn trên một chiếc xe bán tải như thế. Mọi người đều thích thú với không gian đọc độc đáo, gọn gàng, ngăn nắp, mà rộng mở thế này, đặc biệt là các em nhỏ”.
Được trang bị 3.000-4000 cuốn sách, đảm bảo phù hợp với bạn đọc ở từng điểm phục vụ, xe lưu động không chỉ đáp ứng tốt nhu cầu về tài liệu của người dân, mà còn tạo dựng môi trường thuận lợi giúp hình thành nhu cầu đọc mới. Một cụ già ở Xuân Chính, xã Hải Xuân, Hải Hậu vui vẻ cho biết: “Chúng tôi vẫn sinh hoạt báo chí thường xuyên tại nhà văn hóa thôn. Tuy nhiên, lượng sách báo của chúng tôi không nhiều, và không được phong phú. Xe thư viện thì có đủ sách cho người già, trẻ nhỏ. Sách mới, đẹp, và thiết thực. Tôi đang đọc cuốn “Kỹ thuật nuôi thỏ”, có nhiều thông tin để tôi áp dụng vào phát triển kinh tế gia đình. Mấy cuốn sách y học thưởng thức kia cũng rất hữu ích với người cao tuổi chúng tôi”.
Bên cạnh việc phục vụ sách báo theo phương thức truyền thống, xe thư viện lưu động cung cấp dịch vụ truy cập internet, chiếu phim tư liệu…; tổ chức hướng dẫn sử dụng máy tính cơ bản, hướng dẫn sử dụng thư viện, tìm kiếm tài liệu, khai thác thông tin; chia sẻ phương pháp đọc sách hiệu quả… Các đợt phục vụ lưu động cũng luôn gắn với hoạt động tuyên truyền, phổ biến các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của nhà nước thông qua việc phục vụ đọc có định hướng. Nhờ đó, hoạt động thư viện đã mang diện mạo mới: chủ động, linh hoạt, tích cực, thân thiện và gắn bó với lợi ích cộng đồng bền chặt. Thời gian tới, thư viện tỉnh sẽ kết hợp thực hiện luân chuyển sách trong các chuyến phục vụ lưu động, nhằm tích cực hỗ trợ hệ thống thư viện/tủ sách cơ sở khắc phục tình trạng khó khăn về nguồn tài liệu.
Theo bà Ngô Thị Thơm – Giám đốc Thư viện tỉnh thì xe ô tô thư viện lưu động thực sự là giải pháp tối ưu nhất hiện nay giúp thư viện mở rộng phạm vi hoạt động, tìm kiếm, tiếp cận và khai thác tốt lực lượng bạn đọc tiềm năng, phát huy tối đa giá trị của sách báo trong đời sống xã hội, góp phần hiện thực hóa các mục tiêu, chỉ tiêu của Đề án phát triển văn hóa đọc trong cộng đồng đến năm 2010, định hướng đến 2030 và Đề án Đẩy mạnh các hoạt động học tập suốt đời trong các thư viện, bảo tàng, nhà văn hóa, câu lạc bộ đã được Thủ tướng chính phủ phê duyệt. Đây cũng là phương thức phổ biến văn hóa đọc phù hợp với xu hướng và yêu cầu mới hiện nay. Tính đến tháng 10/2018, xe ô tô thư viện lưu động đã phục vụ được 58.080 lượt bạn đọc, với 174.240 lượt sách báo luân chuyển và 6.528 lượt người truy cập Internet…
Trên cơ sở phối hợp chặt chẽ với các trung tâm/phòng văn hóa huyện và với ngành giáo dục, Thư viện tỉnh Nam Định đã xây dựng kế hoạch, triển khai lịch phục vụ định kỳ: luân phiên di chuyển xe lưu động tới phục vụ tại các khu dân cư, trường học, nhà trẻ, cơ quan, xí nghiệp,… trong khu vực nội thành thành phố với 8 chuyến/tháng và 4 chuyến/tháng xuống các điểm trên địa bàn huyện.
Hoạt động của xe thư viện lưu động đã nhận được sự quan tâm, ủng hộ của các cấp chính quyền địa phương; sự đón nhận của các cơ quan, đơn vị, trường học khi thực hiện chương trình phối hợp; thu hút đông đảo bạn đọc, thuộc mọi tầng lớp nhân dân nhiệt tình tham gia, hưởng ứng, và đặc biệt lôi cuốn, hấp dẫn các em nhỏ. Hình ảnh các em ùa tới, háo hức chờ đợi cánh cửa xe mở ra, và ồ lên khi thấy những ngăn giá đầy ắp sách, tíu tít chọn lựa, say sưa bên những trang sách và luyến tiếc khi xe lưu động rời đi… đã tạo động lực rất lớn cho những người làm công tác thư viện; giúp họ có thêm nhiệt huyết để tiếp tục viết lên hành trình đưa ánh sáng tri thức đến mọi miền quê, lan tỏa giá trị của sách, truyền cảm hứng về niềm yêu thích sách, và khơi dậy tinh thần đọc sách sôi động.
Với những hiệu quả thiết thực mà xe thư viện lưu động mang lại trong thời gian qua, hi vọng, mô hình này sẽ tiếp tục nhận được sự quan tâm, đầu tư hơn nữa từ các cơ quan chức năng, để có thể phát huy vai trò của mình, góp phần xây dựng văn hóa đọc bền vững trên mảnh đất Nam Định giàu truyền thống văn hiến.
TỐNG HẠNH
