Tác giả Vũ Trung Chính quê làng Đại Đê, xã Đại An, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định. Ông có nhiều năm công tác trong Đoàn chỉ đạo Nông nghiệp của Bộ Nông nghiệp, Trưởng phòng Nông nghiệp huyện, chuyên viên Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nam Định. Ông từng làm chuyên gia ở châu Phi, nổi tiếng về cây lúa Senegan, được sách báo ca ngợi. Trong kháng chiến chống Mỹ, ông là chiến sĩ thuộc trung đoàn 101 sư đoàn 325 tham gia chiến dịch Quảng Trị 1972 và chiến dịch Hồ Chí Minh 1975, được nhà nước tặng nhiều Huân huy chương. Từ khi nghỉ hưu, ông dồn tâm sức nghiên cứu viết sách, mong góp phần vào việc truyền bá kiến thức lịch sử nước nhà.
Tháng 8 năm 2010 nhà xuất bản Thanh niên ấn hành cuốn Việt Nam lịch sử diễn ca của Vũ Trung Chính. Sách có trang bìa gam màu trang trọng, dày 194 trang, khổ 13 x 19 cm và nhiều ảnh tư liệu minh hoạ.    
Sách gồm 2.900 câu văn vần, chia làm 9 chương, tóm tắt những vấn đề cốt lõi, những sự kiện tiêu biểu trong bốn nghìn năm lịch sử dựng nước và giữ nước của Việt Nam, từ thời Hồng Bàng đến sau năm 1975. Nội dung sách diễn ca lịch sử Việt Nam khá phong phú, từ những truyền thuyết Kinh Dương Vương, Lạc Long Quân và Âu Cơ, Sơn Tinh và Thuỷ Tinh, Thánh Gióng, An Dương Vương... đến các triều đại Đinh, Lý, Trần, Hồ, Lê, Mạc, Nguyễn... Tác giả đặc biệt dồn tâm huyết vào thể hiện cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ, về Hồ Chí Minh và Đảng Cộng sản Việt Nam, từ chương năm đến chương chín.
So với các cuốn diễn ca lịch sử như Thiên Nam ngữ lục (từ Hồng Bàng đến Lê Chiêu Thống), Đại Nam quốc sử diễn ca của Lê Ngô Cát và Phạm Đình Toái (từ Kinh Dương Vương đến Lê Trung Hưng), Việt sử diễn âm (từ Hùng Vương đến Mạc)... thì Việt Nam lịch sử diễn ca của Vũ Trung Chính có nội dung khá phong phú và đề cập tới thời gian lịch sử dài hơn.
Qua việc phản ánh quá khứ anh dũng, vẻ vang của dân tộc và đất nước với những tấm gương sáng chói, những ngọn cờ tiêu biểu trong từng giai đoạn lịch sử Việt Nam, tác giả đề cao tinh thần đoàn kết toàn dân, cố kết dân tộc, gắn bó các thế hệ trong công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước Việt Nam độc lập, dân chủ, xã hội công bằng văn minh. Từ thực tế lịch sử nước nhà, rút ra bài học quý giá là chỉ khi nào đoàn kết được các lực lượng yêu nước dưới sự dẫn dắt của một vị tướng lĩnh tài ba, trung thành với dân tộc, yêu nước sâu sắc, đặt quyền lợi dân tộc lên trên tất cả thì mới có thể đánh đuổi được giặc ngoại xâm, xây dựng đất nước độc lập tự chủ. Ngược lại, một khi triều đại suy thoái, không thực hiện được đoàn kết dân tộc, thiếu vị thủ lĩnh tài ba đức độ thì tất yếu sẽ bị kẻ thù lợi dụng chia rẽ và tiêu diệt.
Việt Nam lịch sử diễn ca là những chuyện kể lịch sử nước ta bằng hình thức thơ ca. Về phương diện tác phẩm thơ ca, Việt Nam lịch sử diễn ca mang đậm âm hưởng anh hùng ca. Tình yêu thiết tha đất nước quê hương, yêu truyền thống bất khuất kiên cường của dân tộc là tình cảm chủ đạo xuyên suốt tác phẩm.
Mở đầu sách, tác giả nói rõ lý do ông viết cuốn Việt Nam lịch sử diễn ca: "Tài liệu sách vở về lịch sử nước nhà không thiếu. Có những bộ sử hay, đồ sộ tới mấy nghìn trang, hàng chục vạn chữ nhưng đã có mấy ai đọc hết. Có chăng chỉ giúp các nhà nghiên cứu, còn với đa số nhân dân nhất là lớp trẻ hiện nay thì những chồng sách trên quả còn xa vời với họ quá.”... "Thiết nghĩ nếu tóm tắt gọn lại và diễn đạt dưới dạng văn vần có lẽ sẽ có nhiều người thích đọc và nhớ được nhiều”.
Từ suy nghĩ trên, tác giả đã cố gắng thể hiện những vấn đề cốt lõi lịch sử Việt Nam dưới hình thức thơ song thất lục bát - một thể thơ truyền thống của dân tộc ta. Hình thức diễn ca thể hiện vấn đề lịch sử bằng hình thức thơ lục bát hoặc song thất lục bát thường dễ đi vào lòng người, dễ thuộc, dễ hiểu, dễ nhớ hơn văn xuôi. Bà nội tôi không biết chữ, mẹ tôi mới biết đọc biết viết qua lớp bình dân học vụ, nhưng lại thuộc làu làu Truyện Kiều, Chinh phụ ngâm... Đó là vì ngoài nội dung có giá trị, các tác phẩm này còn được thể hiện bằng hình thức thơ lục bát và song thất lục bát. Vì thế, tôi tin chắc rằng, với kết cấu theo thời gian, bố cục các chương mục mạch lạc, sự chọn lọc và thể hiện những sự kiện tiêu biểu bằng hình thức diễn ca song thất lục bát của Việt Nam lịch sử diễn ca, bạn đọc sẽ dễ thuộc, dễ nhớ, dễ nắm được khái quát tiến trình lịch sử Việt Nam nói chung, những sự kiện lịch sử và những anh hùng dân tộc tiêu biểu nói riêng.
Những nhân vật kiệt xuất, những anh hùng dân tộc như Hai Bà Trưng, Bà Triệu, Triệu Quang Phục, Mai Thúc Loan, Phùng Hưng, Trần Hưng Đạo, Nguyễn Huệ - Quang Trung, Hồ Chí Minh... được tác giả miêu tả thật hào hùng bằng đôi nét chấm phá, lời giản dị, dân dã mà gây ấn tượng khó quên cho bạn đọc. Đơn cử, trường hợp tác giả viết về Bà Triệu: "Dòng hào kiệt Trinh Nương tên gọi, Phất cờ đào tụ hội ba quân”, "Thề cưỡi sóng chém cá kình sợ chi”. Khi ra trận "Sỏ guốc ngà ăn vận oai phong, Khoá ngoài chiếc áo giáp đồng, Cài trâm giắt kiếm cờ hồng giương cao”. Hình ảnh Bà Triệu oai phong đến nỗi giặc Ngô nhìn thấy đã khiếp vía "Thua mấy phen liên tiếp rụng rời”. Còn đây là hình ảnh Quang Trung Nguyễn Huệ sau trận chiến: "Quang Trung khoác tấm áo bào, Sạm đen khói súng vẫy chào muôn dân”. Lối diễn ca bằng lời giản dị, dân dã, tự nhiên theo mạch tình cảm chân thực của tác giả cứ tuôn chảy từ đầu đến cuối tác phẩm.
Hiện nay chất lượng dạy và học môn lịch sử trong nhà trường có chiều suy giảm, thể hiện rõ qua kết quả thi cao đẳng và đại học môn lịch sử những năm gần đây tỷ lệ điểm kém cao tới mức đáng báo động. Nhiều nhà khoa học đã lên tiếng cảnh báo hiện tượng lớp trẻ ngày nay hiểu biết rất hạn chế về lịch sử, cần phải cải tiến hình thức và phương pháp giáo dục lịch sử nói chung và biên soạn sách sử nói riêng sao cho người đọc dễ hiểu, dễ nắm được kiến thức lịch sử. Trong tình hình đó, cuốn Việt Nam lịch sử diễn ca của Vũ Trung Chính đã góp phần tích cực, thiết thực vào việc làm ý nghĩa đó. 
Tác giả Vũ Trung Chính viết cuốn Việt Nam lịch sử diễn ca khi tuổi đã cao. Ông lại vốn là một nhà khoa học viết văn nên khó tránh khỏi những hạn chế như sách còn ít chất thơ, việc chọn vần, lựa chữ chưa được chú trọng thích đáng... nhưng điều đáng quý, đáng trân trọng là tấm lòng của ông thiết tha muốn đóng góp một việc làm có ích cho sự nghiệp cách mạng nước nhà.
Trân trọng giới thiệu cuốn sách cùng bạn đọc. 

TRẦN MỸ GIỐNG